Camping op Mars

door Marc

Knudsen is een twee meter lange netwerkbeheerder die op sociaal vlak zijn hele leven al danig buiten de plezierboot valt. Wellicht dat de man daarom zo dol is op life role playing. Je kent dat wel, in een verzonnen post-acopalyptische wereld actieheld spelen of bosnymf.

In de huid van een ander voelt Knudsen zich pas echt thuis. Zo ontsnapt hij van het gezeur aan z’n kop. Daarnaast zit hij in de derde ronde van het project Mars One, het vanuit Nederland geïnitieerde Marskolonisatieproject. Je leest het goed, we gaan op Mars wonen. Althans.

Het plan is om in 2027 vier verschillende mensen van vier continenten naar Mars te schieten. Belangrijke voorwaarde: het moeten twee mannen en twee vrouwen zijn. Omdat het benodigde geld niet alleen via sponsoren geworven wordt, maar vooral via televisiegeld is het belangrijk om de spanning er een beetje in te houden. Man versus vrouw spanning. Dat gaat wel lukken in een raket naar Mars. Het mag geen verrassing zijn dat de man achter deze commerciële insteek de bedenker van Big Brother is.

Goed. Dat is de opzet. Een terugkeer naar de aarde zit er niet in. Te duur. Knudsen maakt dat niets uit. Hij heeft namelijk geen enkele reden om terug te keren, omdat hij geen enkele reden kan bedenken om nog op de aarde te zijn. Waarom zou je dan terug willen keren?

Die vraag beantwoorden is kort door de bocht de achterliggende gedachte van het boek Mensen op Mars van Joris van Casteren. Op beeldende wijze praat hij met Mars One-deelnemers, geeft hij zo onafhankelijk mogelijk inzicht in de idioterie van het project en graaft hij dieper in de geschiedenis van de astronomie. Dat boek lees ik rillend van de kou in de voortent. Vakantieboek #2.

Niet dat het idee van de kolonisatie van Mars zo idioot is, maar de wijze waarop het project tot stand komt is – alle goede bedoelingen ten spijt – nogal charmant knullig. Onze wereld kan niet zonder dromers. Pioniers. Die halen doorgaans de druk van een idee, de rest volgt dan vanzelf wel. Het zuigt aan. Galileo. Columbus. Mannen van dat kaliber. Ook de mannen die Mars One leiden zijn dromers. Dat geldt ook voor de meer dan 200.000 deelnemers. Je leest het goed. 200.000. In eerste instantie wilden zóveel mensen naar Mars om niet meer terug te keren. De vraag is willen ze per se naar Mars of willen ze per se weg van de aardbol? In het geval van Knudsen weet ik het wel.

Hun belangrijkste vluchtargument: de aarde gaat eraan door een meteoriet. En die slaan op Mars niet in zeker?, denkt de rationalist in mij. Een nogal dystopische gedachte als je het aan mij vraagt.

Is ontevredenheid met je leven hier voldoende basis om het ergens anders beter te gaan doen? Op een plek waar je met andere ontevreden levens op een kluitje zit. Hoe bereid je vier sociaal inadequate mensen voor op een leven samen? Op een andere planeet. Zonder terug te kunnen keren? Begin eerst maar eens met koetjes en kalfjes aan de afwastafel van een gezinscamping.

Grapje.

Ik ben een dromer, net als Knudsen. En ik ben gek op science fiction, net als hij. Maar de gedachte om naar Mars te gaan om niet meer terug te keren spreekt alleen de schrijver in mij aan. Wat ik namelijk vooral niet ben is een fantast. Ik neem de feiten in het boek tot me en concludeer zonder enige technische kunde dat er zo gigantisch veel mis kan gaan dat de eerste stap in de kolonisatie van Mars alleen mogelijk is als we een groepje belachelijk hoog geschoolde technici naar Mars te sturen, met de social skills van Gandi.

Daarom heb ik te doen met Knudsen. De beste man komt zijn appartement in Kopenhagen zelden uit. Hij werkt er zelfs. Mars One geeft zijn droom hoop. Elke rationaliteit wordt resoluut weggedrukt door een zeldzaam enthousiasme om naar Mars te gaan. Mijn rationaliteit ziet het volgende. De allerslimsten van de wereld hebben hun tanden jarenlang stukgebeten op het naar Mars brengen van de Mars Rover, een karretje op zes wieltjes. Een wereldprestatie.

Mensen op Mars is een fantastische droom. Alle mooie ontdekkingen die ons als mensen gebracht hebben waar we nu zijn, zijn ontstaan uit dromen. Helaas is – ik noem maar iets – het Derde Wereldrijk ook ooit een droom geweest. Net als het communisme. Zodra dromen megalomaan worden, is het oppassen geblazen.

De leider van Mars One – Bart Lansdorp – is een typische opportunist. De man is geen genie. En hij is zeker geen goeroe. Hij is David Pilcher van Wayward Pines. Het jongetje in hem wil gewoon weten of het kan, dat naar Mars gaan. Zoveel is me duidelijk na het lezen van Mensen op Mars. Om zijn droom waar te maken heeft hij de dromen van anderen nodig.

Tussen alle direct betrokkenen zitten maar weinig historici vrees ik. Ongeacht waar wij als mensheid opnieuw beginnen – schone lei of geen schone lei – zullen we altijd onszelf en ons verleden meetorsen. Zet ons met die gedachte in het achterhoofd op een kluitje en de kleinste ergernissen hebben op een planeet ver weg de potentie van een episch fiasco.

Project Biosphere heeft dat onomstotelijk bewezen. Al na twee dagen was er herrie over de hoeveelheid haarshampoo die de deelnemers kregen. Te weinig voor lang haar, teveel voor kort haar. Dat conflict ging over shampoo en niet over het koloniseren van een andere planeet.

Dat leven op Mars technisch mogelijk is geloof ik best. Dat wij als mensheid er samen een succes van kunnen maken, daar geloof ik geen snars van. Geef mij daarom een reden waarom het op Mars beter wordt dan hier. Branden van positivisme en ‘er zin in hebben’ zijn geen factoren die nopen tot veel succes. Mensen als Knudsen zien dat zelf niet zo. In het geval van Mars One is dat een levensgevaarlijke naïviteit.

Tenslotte nog een filmtip, aangezien de meeste Mars One-dromers van sciencefiction houden. Event Horizon. Doet geen alien in mee. Ook geen meteoriet overigens. Wel mensen. Op een kluitje. In de ruimte. Gekmakend.

Goed boek trouwens.